آخرین ویرایش در 4 هفته توسط آوا رحمتی
با گسترش استفاده از فضای مجازی برای دریافت خدمات مشاوره‌ای، موضوع تشخیص روانشناس‌نماهای مجازی به یکی از دغدغه‌های جدی جامعه تبدیل شده است. کارشناسان هشدار می‌دهند که فعالیت افراد فاقد صلاحیت در این حوزه می‌تواند اعتماد عمومی را خدشه‌دار کرده و سلامت روانی جامعه را تهدید کند.
ضرورت پایبندی به معیارهای علمی در روانشناسی
سیامک طهماسبی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تأکید کرد که تفاوت‌های رفتاری و رویکردی میان روانشناسان ناشی از نبود وفاق و هماهنگی در استفاده از معیارهای علمی است. او گفت: تنها مشاورانی که دارای مجوز رسمی هستند و بر اساس پروتکل‌های علمی و اثربخشی ثابت‌شده فعالیت می‌کنند، می‌توانند خدمات معتبر ارائه دهند.
به گفته وی، اعمال نظریات شخصی و غیرعلمی بدون پشتوانه پژوهشی، موجب تشتت در این حرفه و کاهش اعتماد عمومی خواهد شد.
راه‌های تشخیص روانشناس‌نماهای مجازی
با توجه به افزایش تقاضا برای خدمات روانشناسی، برخی افراد بدون مجوز و صلاحیت علمی در فضای مجازی فعالیت می‌کنند. برای شناسایی این افراد، چند معیار کلیدی مطرح است:
- بررسی شماره پروانه مشاوره و مدارک تحصیلی از طریق سامانه سازمان نظام روانشناسی
- توجه به نحوه بیان مشاور: متخصصان واقعی معمولاً با احتیاط و بر اساس شواهد علمی سخن می‌گویند، در حالی که روانشناس‌نماها اغلب نسخه‌های قطعی و غیرعلمی ارائه می‌دهند
نقش نظارت و آموزش در مقابله با روانشناس‌نماها
طهماسبی با اشاره به اهمیت نظارت سازمان نظام روانشناسی، تأکید کرد که این نهاد باید با ابزارهای نوین و همکاری وزارت علوم، فرآیندهای نظارتی را تقویت کند. او افزود: در کنار برخورد قانونی با متخلفان، تشویق مشاوران متعهد و متخصص نیز می‌تواند به ارتقای کیفیت خدمات کمک کند.
فضای مجازی و چالش‌های روانشناسی آنلاین
به گفته این استاد دانشگاه، فضای مجازی به بستری برای انتشار اطلاعات غیرعلمی و گاه گمراه‌کننده تبدیل شده است. او هشدار داد که انتشار توصیه‌های غیرکارشناسی در موضوعات حساسی مانند روابط خانوادگی می‌تواند آسیب‌های جدی به همراه داشته باشد. برای مقابله با این روند، دو اقدام ضروری است:
- افزایش آگاهی عمومی برای تشخیص مشاوران معتبر
- نظارت مؤثر بر فعالیت مشاوران در فضای مجازی
ضرورت حضور فعال روانشناسان علمی در رسانه‌ها
طهماسبی تأکید کرد که روانشناسان دانشگاهی و متخصصان علمی باید نقش پررنگ‌تری در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی ایفا کنند. او گفت: ارائه محتوای آموزشی و مستند می‌تواند سطح آگاهی عمومی را افزایش دهد و مانع از گسترش اطلاعات نادرست شود.
وی افزود: در حالی که برخی افراد بدون دانش کافی از فضای مجازی برای منافع اقتصادی بهره‌برداری می‌کنند، روانشناسان علمی باید با تولید محتوای معتبر جایگاه خود را تثبیت کنند.
جمع‌بندی
کارشناسان معتقدند که افزایش سطح آگاهی جامعه، نظارت دقیق بر فعالیت‌های مشاوره‌ای و حضور فعال روانشناسان متخصص در فضای عمومی، سه رکن اصلی برای مقابله با روانشناس‌نماهای مجازی است. با تحقق این موارد، می‌توان انتظار داشت که خدمات روانشناسی علمی، اخلاقی و اثربخش در دسترس عموم قرار گیرد و آسیب‌های ناشی از مشاوره‌های غیرمجاز به حداقل برسد.
آوا رحمتی
من فارغ‌التحصیل رشته حقوق هستم و از دوران دانشگاه به مسائل اجتماعی و حقوقی علاقه داشتم. فعالیت حرفه‌ای خودم را از سال ۱۳۹۷ با نوشتن مقالات تحلیلی در وب‌سایت‌های خبری کوچک آغاز کردم. پس از کسب تجربه، به عنوان خبرنگار میدانی در حوزه مسائل اجتماعی با چندین روزنامه معتبر همکاری کردم و اکنون به عنوان دبیر بخش اجتماعی و گزارش‌های تحقیقی در یک مجله خبری معتبر فعالیت می‌کنم. تلاش من این است که صدای افرادی باشم که کمتر شنیده می‌شوند و به بهبود شرایط جامعه کمک کنم.
