آخرین ویرایش در 1 هفته توسط آوا رحمتی
مطالعه تازه‌ای از پژوهشگران بیمارستان بریگهام و زنان نشان می‌دهد که اختلال «خواب‌آلودگی مفرط در طول روز» (EDS) ریشه‌های زیستی مشخصی دارد و می‌توان با تغییر رژیم غذایی تا حد قابل‌توجهی از بروز آن جلوگیری کرد. یافته‌های این تحقیق که در eBioMedicine منتشر شده، افق جدیدی برای درمان هدفمند EDS گشوده است.
EDS مجموعه‌ای از علائم خستگی و تمایل شدید به خواب در ساعات روز است که تقریباً یک‌سوم جمعیت جهان را درگیر کرده و با افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، دیابت و اختلالات عصبی—از جمله آلزایمر—ارتباط دارد. محققان با بررسی متابولیت‌های خون بیش از ۶۰۰۰ شرکت‌کننده اسپانیایی‌تبار و لاتین‌تبار، نشانگرهای زیستی ویژه‌ای را شناسایی کردند که شدت خواب‌آلودگی روزانه را پیش‌بینی می‌کنند.
هفت نشانگر متابولیکی مرتبط با EDS
پژوهشگران از میان ۸۷۷ متابولیت بررسی‌شده، هفت مولکول کلیدی را یافتند که سطح آن‌ها در خون شرکت‌کنندگان با علائم EDS همبستگی قوی داشت:
- دو متابولیت استروئیدی مرتبط با عملکرد غدد فوق‌کلیوی
- سه متابولیت جدی تحت‌تأثیر رژیم غذایی
- دو ترکیب هورمونی-متابولیکی تازه‌شناسایی
این طبقه‌بندی نشان می‌دهد بخش مهمی از علائم خواب‌آلودگی قابل کنترل از طریق اصلاح الگوی غذایی و سبک زندگی است.
امگا-۶؛ دوست هوشیاری
«دی‌هومولینولئات» و «دوکوزادینوئات» دو اسید چرب امگا-۶ هستند که دریافت بیشتر آن‌ها با کاهش چشمگیر خواب‌آلودگی همراه بود. منابع غذایی پیشنهادی:
- آجیل و غلات کامل
- روغن‌های گیاهی مانند آفتابگردان و کلزا
- ماهی‌های چرب (سالمون، ساردین)
- دانه‌های چیا و بذر کتان
غشای عصبی و اسفینگومیلین
«اسفینگومیلین»، چربی مهم غشای سلول‌های مغز و اعصاب، در سطوح بالاتر کیفیت خواب را بهبود و خواب‌آلودگی روزانه را کاهش می‌دهد. برای تقویت آن در رژیم مصرف کنید:
- زرده تخم‌مرغ
- محصولات سویا
- لبنیات کم‌چرب
- گوشت‌های سفید و بی‌چربی
نقش هورمون‌ها در تنظیم بیداری
دو متابولیت استروئیدی—«پرگناندیول سولفات» و «تتراهیدروکورتیزول گلوکورونید»— که محصول غدد فوق‌کلیوی هستند، نشان دادند سطوح بالای این هورمون‌ها مستقیماً با هوشیاری بیشتر در طول روز ارتباط دارد. برای بهبود طبیعی آن‌ها:
- مدیریت استرس با روش‌های تنفس عمیق و یوگا
- حفظ برنامه منظم خواب و بیداری
- قرارگیری در معرض نور طبیعی صبحگاهی
- فعالیت بدنی منظم و متعادل
توصیه‌های تکمیلی برای افزایش کارایی
علاوه بر افزودن منابع امگا-۳ و امگا-۶ به رژیم، کارشناسان تأکید می‌کنند:
- مصرف منظم صبحانه پروتئینی برای ثبات قند خون
- مصرف آب کافی و نوشیدن چای سبز برای تقویت هوشیاری
- پرهیز از وعده‌های سنگین و دیرهنگام شبانه
- گنجاندن سبزیجات برگ‌دار تیره برای تامین ویتامین B و آنتی‌اکسیدان
با اجرای این تغییرات ساده در سبک زندگی و تغذیه، کیفیت خواب شبانه بهبود یافته و خواب‌آلودگی مفرط طی روز به‌طرزی محسوس کاهش می‌یابد. کارشناسان هشدار می‌دهند که باوجود یافته‌های امیدبخش، مرحله بعدی اجرای کارآزمایی بالینی برای ارزیابی مستقیم تأثیر متابولیت‌ها بر EDS است تا بتوان راهکارهای تغذیه‌ای و درمانی هدفمندتری ارائه کرد.
آوا رحمتی
من فارغ‌التحصیل رشته حقوق هستم و از دوران دانشگاه به مسائل اجتماعی و حقوقی علاقه داشتم. فعالیت حرفه‌ای خودم را از سال ۱۳۹۷ با نوشتن مقالات تحلیلی در وب‌سایت‌های خبری کوچک آغاز کردم. پس از کسب تجربه، به عنوان خبرنگار میدانی در حوزه مسائل اجتماعی با چندین روزنامه معتبر همکاری کردم و اکنون به عنوان دبیر بخش اجتماعی و گزارش‌های تحقیقی در یک مجله خبری معتبر فعالیت می‌کنم. تلاش من این است که صدای افرادی باشم که کمتر شنیده می‌شوند و به بهبود شرایط جامعه کمک کنم.
