تهران – در تازه‌ترین گزارش منتشر شده Journal Citation Reports (JCR) سال ۲۰۲۴ توسط مؤسسه معتبر کلاریویت آنالیتیکس (Clarivate Analytics)، خبرهای امیدوارکننده‌ای برای جامعه علمی ایران به گوش می‌رسد. این گزارش که شامل اطلاعات استنادی و رتبه‌بندی بیش از ۲۱ هزار نشریه علمی از ۱۱۳ کشور جهان است، نشان می‌دهد که پنج مجله ایرانی فعال در حوزه فناوری نانو موفق به کسب ضریب تأثیر شده‌اند. از این میان، یک نشریه با عملکردی فوق‌العاده، به ضریب تأثیر ۷.۹ دست یافته و در چارک اول (Q1) حوزه تخصصی خود قرار گرفته است.
جایگاه ممتاز “Journal of Nanostructure in Chemistry”
در میان ۱۶۱ نشریه ایرانی که در فهرست JCR ۲۰۲۴ حضور دارند، مجله Journal of Nanostructure in Chemistry، وابسته به دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرقدس، با کسب ضریب تأثیر ۷.۹، در صدر قرار گرفته است. این دستاورد قابل توجه، باعث شده تا این نشریه در سه حوزه موضوعی کلیدی در چارک اول (Q1) طبقه‌بندی شود:
- علوم نانو و نانوتکنولوژی (Nanoscience and Nanotechnology): رتبه ۳۴ از ۱۴۷ مجله
- شیمی چندرشته‌ای (Chemistry, Multidisciplinary): رتبه ۴۱ از ۲۳۹ مجله
- علوم مواد چندرشته‌ای (Materials Science, Multidisciplinary): رتبه ۸۸ از ۴۶۰ مجله
قرار گرفتن در چارک اول نشان‌دهنده کیفیت بالا، تأثیرگذاری علمی و ارجاعات گسترده به مقالات منتشر شده در این مجله است.
حضور موفق چهار نشریه نانویی دیگر
علاوه بر Journal of Nanostructure in Chemistry، چهار نشریه دیگر ایرانی در حوزه فناوری نانو نیز موفق به کسب ضریب تأثیر در فهرست JCR ۲۰۲۴ شده‌اند که نشان‌دهنده رشد عمومی سطح علمی نشریات تخصصی در این حوزه است:
- International Nano Letters (دانشگاه آزاد اسلامی کرمانشاه) با ضریب تأثیر ۴.۰
- Nanomedicine Journal (دانشگاه علوم پزشکی مشهد) با ضریب تأثیر ۱.۷
- Journal of Nanostructures (دانشگاه کاشان) با ضریب تأثیر ۱.۳
- International Journal of Nano Dimension (دانشگاه آزاد اسلامی تنکابن) با ضریب تأثیر ۱.۱
طرح “حمایت از نشریات داخلی حوزه فناوری نانو”: عامل کلیدی موفقیت
این پیشرفت تدریجی و چشمگیر در مجلات نانویی ایران، حاصل تلاش‌های مستمر و هماهنگ سردبیران و پژوهشگران، در کنار حمایت‌های هدفمند از سوی ستاد توسعه فناوری‌های نانو و میکرو است. این ستاد از مهر ۱۳۹۱ با اجرای طرح “حمایت از نشریات داخلی حوزه فناوری نانو”، اقدام به ارتقای سطح علمی و بین‌المللی نشریات نانویی کشور کرده است. خدمات ارائه شده در این طرح شامل موارد زیر است:
- آموزش و مشاوره تخصصی برای تیم‌های تحریریه نشریات به منظور بهبود فرآیندهای داوری و انتشار.
- ارتقای شاخص‌های استاندارد نشر علمی تا مجلات بتوانند معیارهای بین‌المللی را رعایت کنند.
- حمایت مالی تشویقی از مقالات باکیفیت چاپ‌شده در مجلات منتخب که به جذب مقالات بهتر کمک می‌کند.
نمایه‌سازی در پایگاه‌های بین‌المللی و چشم‌انداز آینده
لازم به ذکر است از میان ۱۲ مجله تخصصی نانو در کشور، تاکنون ۱۰ مجله در پایگاه بین‌المللی Scopus نمایه شده‌اند که از میان آن‌ها، همین ۵ مجله توانسته‌اند به ضریب تأثیر (Impact Factor) دست یابند. این نمایه‌سازی‌ها، امکان دسترسی جهانی به پژوهش‌های نانویی ایران را فراهم کرده و به افزایش استنادات و تأثیرگذاری این نشریات کمک می‌کند.
این موفقیت‌ها نشان‌دهنده ظرفیت بالای علمی ایران در حوزه فناوری نانو و اهمیت سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های پژوهشی و انتشاراتی است. با تداوم این حمایت‌ها و تلاش‌ها، انتظار می‌رود که جایگاه نشریات علمی ایران در سطح جهانی بیش از پیش ارتقا یابد.
