آخرین ویرایش در 2 ماه توسط آوا رحمتی
علیرضا فغانی، داور سرشناس ایرانی، پس از قضاوت پرحاشیه فینال جام جهانی باشگاهها در آمریکا، سکوت خود را شکست و در گفتوگویی جامع با “تابناک” به تمامی ابهامات و اتهامات پاسخ داد. از واکنش به عناوینی چون “وطنفروش” تا ماجرای نشاندادن علامت لایک در کنار ترامپ و اینفانتینو، فغانی به تفصیل سخن گفت. او در این مصاحبه، آرزو کرد که دیگر هیچگاه جنگی در ایران رخ ندهد و وضعیت اقتصادی مردم نیز بهبود یابد.
اوج اعتبار داوری ایران در تورنمنتی بزرگ و آغاز حاشیهها
سوت آغاز و پایان مهمترین رویداد فوتبال باشگاهی جهان توسط یک داور ایرانی به صدا درآمد؛ اتفاقی کمنظیر که بیانگر جایگاه و اعتبار بینالمللی علیرضا فغانی است. حضور او در دیدارهای بزرگ، همواره مایه افتخار و در عین حال حسرت برای فوتبال ایران بوده است. اما این بار، فینال جام جهانی باشگاهها به جای افتخارآفرینی، به محلی برای آغاز حاشیهها تبدیل شد.
جام جهانی باشگاهها ۲۰۲۵ برای نخستین بار با فرمت جدید و حضور ۳۲ تیم برتر جهان در آمریکا برگزار شد. این تورنمنت برای فیفا و بهویژه جیانی اینفانتینو، رئیس فیفا، از اهمیت بالایی برخوردار بود و حکم شبیهسازی برای جام جهانی ۲۰۲۶ را داشت. علیرضا فغانی و کمکهای استرالیاییاش، تورنمنت را با قضاوت در دیدار افتتاحیه بین اینتر میامی و الاهلی مصر آغاز کردند و عملکرد درخشانی داشتند. این در حالی بود که همزمان با شروع مسابقات، تجاوز اسرائیل به خاک کشورمان، فضای خبری را تحت تاثیر قرار داده بود و کمتر کسی پیگیر اخبار فوتبالی بود. با این وجود، فغانی آزمونهای بعدی خود را نیز با موفقیت پشت سر گذاشت.
انتخاب فغانی برای فینال و واکنشهای متفاوت
او علاوه بر بازی افتتاحیه، قضاوت دیدارهای بایرنمونیخ – بوکاجونیورز (مرحله گروهی) و چلسی – پالمیراس (یکچهارم نهایی) را نیز بر عهده داشت. عملکرد بینقص فغانی موجب شد پیرلوئیجی کولینا، رئیس کمیته داوران فیفا، او را برای قضاوت فینال حساس بین چلسی و پاریسنژرمن انتخاب کند. ویدیوی لحظه اعلام نام فغانی توسط کولینا، بازتاب گستردهای در رسانهها و فضای مجازی داشت و مورد استقبال ویژه ایرانیان قرار گرفت. اما پس از مراسم اهدای مدال توسط دونالد ترامپ، رئیسجمهور وقت آمریکا، شرایط تغییر کرد و همانند بسیاری از اتفاقات دیگر، جامعه به دو قطب تقسیم شد. علیرضا فغانی که به عنوان داوری از کشور استرالیا در این رقابتها حضور داشت، در گفتوگو با “تابناک” به این مسائل پاسخ داد.
جزئیات انتخاب برای فینال: هیجان و افتخار
فغانی درباره انتخاب خود برای قضاوت فینال اظهار داشت: “امسال جام جهانی باشگاهها با ۳۲ تیم برگزار شد و برای میزبان، شبیهسازی جام جهانی بود. سال قبل از جام جهانی برگزار میشد تا هم امکانات سنجیده شود و هم این برنامه برای تیمهای باشگاهی جا بیفتد. برای همین، برای فیفا اهمیت بالایی داشت و اکثر داورهای حاضر، از باتجربهترینهای قارهها بودند. من هم این شانس را داشتم که از طرف استرالیا، به همراه کمک داوران استرالیاییام، در این تورنمنت شرکت کنم. خوشبختانه در تمرینات اعتماد به ما جلب شد و بازی افتتاحیه را به ما سپردند. در هر تورنمنتی دو بازی مهم وجود دارد؛ بازی افتتاحیه و فینال. ما علاوه بر افتتاحیه، یک قضاوت در مرحله گروهی و یک بازی در یکچهارم نهایی هم داشتیم. خودم فکر نمیکردم فینال را هم به ما بدهند، هرچند با توجه به عملکرد داوران و تیمهای صعودکننده، ما را نگه داشتند. حقیقتاً یک درصد شانس برای خودم قائل بودم که فینال را قضاوت کنم. وقتی اعلام کردند ما هستیم، واقعاً برای خودمان هم خیلی هیجانانگیز بود. از طرفی، افتخار میکردم که در این تورنمنت مهم، هم بازی افتتاحیه و هم فینال را در خاک آمریکا قضاوت میکنم.”
تفاوتهای جام جهانی باشگاههای ۲۰۲۵: فرمت جدید و اهمیت بالا
فغانی درباره تفاوتهای این دوره از جام جهانی باشگاهها با دورههای قبلی گفت: “از نظر اجرایی، دقیقاً همان شرایطی که قرار است برای جام جهانی عملی شود، در این تورنمنت تست شد؛ هم استادیومها و هم بقیه موارد. این تورنمنت تقریباً جایگزین جام کنفدراسیونها شده و یک سال قبل از جام جهانی، امکانات کشور میزبان مورد بررسی قرار گرفت. از طرفی، برای اولین بار بود که تعداد زیادی از باشگاههای معتبر دنیا در این تورنمنت حضور داشتند و جوایز در نظر گرفته شده نیز اهمیت این بازیها را بسیار بالا برده بود. من فینال جام جهانی باشگاهها در سال ۲۰۱۵ و دیدار ردهبندی در سال ۲۰۱۳ را قضاوت کرده بودم، اما آن مسابقات با شش یا هفت تیم برگزار میشد. این فرمت جدید با حضور ۳۲ تیم، تقریباً شبیه جام جهانی قبلی بود و حدود ۳۳ روز هم طول کشید.”
آینده جام جهانی در آمریکا: چالش گرما و استقبال تماشاگران
در خصوص میزبانی جام جهانی ۲۰۲۶ در آمریکا، کانادا و مکزیک، فغانی با اشاره به انتقادات از گرما و استقبال کم تماشاگران در جام جهانی باشگاهها گفت: “یکسری موارد به دلیل شرایط جوی بود، اما در مجموع از امکانات و نحوه برگزاری رضایت داشتند. قطعاً پیشبینیهایی برای سال آینده انجام میدهند و همانطور که گفتید تعدادی از بازیها هم در مکزیک و کانادا برگزار خواهد شد. به نظرم سعی میکنند تورنمنت را به بهترین نحو برگزار کنند.”
حضور ترامپ در مراسم اهدای مدال: پروتکلها و تابعیت استرالیایی
فغانی در پاسخ به حاشیههای مربوط به حضور ترامپ در مراسم پایانی و نحوه تعامل او با رئیسجمهور آمریکا گفت: “اینکه رئیسجمهور آمریکا در آن مراسم حضور داشت، چیز عجیبی نبود، چون در جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه، پوتین روی استیج بود و در جام جهانی ۲۰۲۲ نیز امیر قطر حضور داشت و در آمریکا هم آقای ترامپ. ما میدانستیم ایشان در استادیوم حضور دارد و بازی را تماشا میکند، اما نمیدانستیم که صددرصد برای مراسم اهدای مدال پایین میآید. به هر حال، ما طبق همه استیجهایی که قبلاً رفته بودیم و مراسمهایی که برگزار میشود، پیش رفتیم. ضمن اینکه یک نفر همراه ما بود و همه مواردی که باید رعایت میشد، مثلاً رد شدن، دست دادن، و ایستادن در جای مشخص را گوشزد میکرد و ما دقیقاً طبق شرایط و پروتکلها پیش رفتیم. همچنین، من آنجا نماینده استرالیا بودم. هرچند مردم لطف دارند و خب همه هم مرا به ملیت ایرانی میشناسند، ولی من آنجا با تابعیت کشور استرالیا روی استیج بودم.”
پاسخ به اتهام “خم شدن” و “سیبزمینی”: توقع یکطرفه و حمایت از داور استرالیایی!
او در پاسخ به برخی انتقادات مبنی بر “خم شدن” یا “سر پایین آوردن” جلوی ترامپ، با تعجب گفت: “خیلی متوجه این موضوع نمیشوم؟ یعنی موقعی که مدال را میاندازند؟ (مکث میکند) … سالهاست که این موارد را برای من رقم میزنند؛ در بهترین زمانهای زندگیام، در بهترین جایی که این موفقیت را کسب کردم و این حرف و حدیثها را درست کردهاند، قبلاً هم بوده و الان هم هست و برای من چیز جدیدی نیست. اما دقیقاً مثل بقیه پیش رفتیم و مورد خاصی نبود که بخواهند از من توقع داشته باشند. توقع باید دوطرفه باشد. من تعجب میکنم؛ برای چه از من توقع زیادی دارند؟ من پروتکلها را انجام دادم و به اسم داور استرالیایی رفتم و کارم را انجام دادم. چطور زمانی که مردم عراق مرا مورد هجمه قرار داده بودند، خود شما خبرنگاران از مسئولان سوال کردید که این هجمه صورت گرفته، شما نمیخواهید کاری کنید و دفاعی انجام دهید؟ آن مسئول گفته بود داور استرالیا است و به ما ربطی ندارد. وقتی این موارد هست، چه توقعی از من دارند، آن هم در حالی که من صرفاً طبق پروتکلها کاری را کردم که باید انجام بدهم.”

دیالوگ با اینفانتینو و علامت “لایک”: پیامی به منتقدان
فغانی درباره دیالوگ کوتاه خود با اینفانتینو در لحظه دریافت مدال توضیح داد: “یک نفر از نظر سن و سال از ما بزرگتر است و آنجا دارد کاری انجام میدهد با هر سمتی؛ طبق روال ما پیش رفتیم و سلام و علیکی صورت گرفت و بعد آقای اینفانتینو سوال کرد که خسته شدی؟ گفتم نه، ما آمادهایم برای دو تا ۱۵ دقیقه دیگر که یک لبخندی هر دو، سه نفر زدند و ما هم رد شدیم و رفتیم.”
در مورد عکس یا ویدیوی کوتاهی که او علامت “لایک” را نشان میدهد و با واکنشهای منفی مواجه شد، فغانی گفت: “معمولاً در چنین مواقعی بعضیها علامتی را نشان میدهند. مثلاً اگر یادتان باشد، من سال ۲۰۱۸ دستم را به نشانه شکرگزاری به سمت بالا گرفتم. اینجا هم اول یک عکس رسمی بود و بعد از آن ابتدا اینفانتینو لایک نشان داد و بعدش ترامپ و پس از آن من. این علامتی بود برای همه کسانی که میگفتند فغانی تمام شده و تصمیم گرفتند که من دیگر در لیست بینالمللی ایران نباشم.”
خط خوردن از لیست داوران ایرانی: بیحاشیه شدن در استرالیا
فغانی با اشاره به اینکه برخی خداداد افشاریان و اطرافیانش را عامل خط خوردن نام او از لیست داوران بینالمللی ایران میدانند، تصریح کرد: “آن آدم خیلی کوچکتر از این حرفها بود که بخواهد یکنفره من را کنار بگذارد. کل تشکیلات و رئیس فدراسیون، همه موافق این داستان بودند. بعضیها عکس او را میزنند و میگویند این فغانی را کنار گذاشت، اما الان همه میدانند که کجاست و چه اتفاقی برایش افتاد. زمانی که این اتفاق افتاد، من زنگ زدم به رئیس فدراسیون و جواب نداد، نفر بعدی جواب نداد. تنها کسی که جوابگو شد، آقای قنبرزاده بود، آن هم فقط میخواستم بپرسم من در لیست ایران هستم یا نیستم. من پاسپورت استرالیا را داشتم، اقامت استرالیا را داشتم، ولی کماکان به اسم ایران داشتم قضاوت میکردم، کما اینکه آنها نخواستند. ولی آنها نمیتوانستند برای آینده من تصمیم بگیرند که ادامه بدهم یا ندهم و من دوست داشتم ادامه بدهم و ترجیح دادم در کشوری که زندگی میکنم، داوریام را ادامه دهم که اتفاقاً با آغوش باز هم پذیرا شدند و همیشه هم تشکر کردم از آنها که به من این شانس را دادند که در زمینههای بینالمللی کماکان قضاوتم را ادامه بدهم.”
او ادامه داد: “آنها ظلم کردند در حق داوری ایران و لطف بزرگی کردند که من را خط زدند و من تکلیفم مشخص شد و رفتم یک جایی که بدون حواشی دارم کار قضاوتم را انجام میدهم. کار داوری، شغل دائم من است و همه تمرکزم روی داوری است و در آن مقطع تنها کسی که جوابگوی من بود، آقای قنبرزاده بود که به او گفتم من در لیست هستم یا نه؟ گفت گوشی دستت باشد و با خط دیگری زنگ زد به رئیس کمیته داوران و تا اسم مرا آورد، او گفت فغانی پدر ما را درآورده، همه داوران اعتراض دارند، جلوی پیشرفت همه داوران را گرفته و در هیئت رئیسه مطرح کردم، همه هم موافق هستند که خط بخورد. آقای قنبرزاده هم گفت باشد، خداحافظ و قطع کرد. به من گفت شنیدی؟ گفتم بله، من جوابم را گرفتم. من میگویم خدا پدرشان را بیامرزد که من را از آن لیست خط زدند و من خیلی بیحاشیه آمدم در یک جایی که بدون حواشی و بدون هیچ دردسری دارم کار داوریام را انجام میدهم.”
نگاهی متفاوت: افتخارآفرینی یک ایرانی در خاک آمریکا
فغانی درباره دیدگاه متفاوت برخی کاربران فضای مجازی که معتقد بودند باید از این زاویه به موضوع نگاه کرد که ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، به یک ایرانی مدال داده و این خودش اتفاق بزرگی است، گفت: “دوست عزیزم آقای فرهاد شاهمیری که سالها در سطح جهانی قضاوت کرده و میداند که در این سطح ماندن به صورت طولانی چقدر سخت است، اظهارنظر قشنگی کرده که ما چرا از این دید نگاه نمیکنیم که وقتی رئیسجمهور آمریکا، که با بسیاری از ایرانیها مشکل دارند و دیگر اقامت ایرانیها را تمدید نمیکنند و اجازه ورود به آنها را نمیدهند، فغانی رفته آنجا و باعث شده که رئیسجمهور این کشور بیاید و به او مدال بدهد. اگر من را هنوز ایرانی میدانید، چرا از این دید نگاه نمیکنید؟ ولی متاسفانه دنبال یکسری موارد دیگر و پوستر و بنر هستند که برای من مهم نیست. یعنی نه من به آن تعریفکردنهایشان دل بسته بودم و نه از این کارهایی که جدیداً میکنند، ناراحت میشوم. ولی یکسری افراد تندرو مواردی را رقم میزنند که فقط باعث آزردهخاطر شدن افراد میشوند.”
قضاوت جام جهانی ۲۰۲۶: امید و تلاش
در خصوص حضور احتمالی در جام جهانی ۲۰۲۶، فغانی اظهار داشت: “قطعاً همیشه تلاشمان این بوده که خودمان را در بالاترین سطح نگه داریم، بهروز باشیم و همیشه جزو نفرات انتخابی مرحله آخر باشیم، ولی هیچ وقت این موضوع را صد درصد نمیدانم. همیشه تلاش میکنم که تا لحظه آخر بجنگم و آن چیزی که مدنظرم است را به دست بیاورم.”
آینده داوری ایران و چالش VAR
فغانی در پاسخ به اینکه آیا با پسرفت داوری فوتبال ایران در سالهای اخیر موافق است، با کنایه گفت: “تا موقعی که من بودم، جلوی پیشرفتشان را گرفتم، ولی خوشحالم که من رفتم و پیشرفت اینها را میبینم.”
او در خصوص اظهارات مهدی تاج مبنی بر ۱۹ درصد اشتباهات تاثیرگذار با وجود VAR در سال گذشته، گفت: “وقتی آموزش درست نباشد، یک سیستمی که جدید است، این مشکلات به وجود میآید. حتی گفتم در استرالیا که قبلاً VAR نبود، مشکل داشتند، ولی در ایران یکسری کارها عجلهای و بدون کارشناسی انجام میشود. مثلاً در استرالیا، نفر از آلمان آمده و دارد این کار را انجام میدهد. یعنی اعتقاد دارند کار خودشان نیست و از بیرون نفر آوردهاند، ولی ما متاسفانه در ایران سریع به اسم اینکه ما خودکفا هستیم و این داستانها، کار را میدهیم به خیلی از افرادی که شاید تخصصی در آن زمینه نداشته باشند و کار خیلی بدتر میشود. الان در امارات، عربستان؛ همه کسانی که اپراتور هستند، کسانی هستند که از شرکتهای اروپایی و شرکتهای مادر دارند این کار را ساپورت میکنند.”
برنامهریزی برای دوران پسا داوری: آموزش و انتقال تجربه
فغانی درباره برنامههای خود پس از بازنشستگی از قضاوت گفت: “آن طور جاها کار خیلی سختی است، ولی آن چیزی که در ذهن من است، بیشتر دوست دارم بروم در بحث تدریس و انتقال تجربیاتم به داورهای جوانتر و از کشور استرالیا میخواهم شروع کنم. بستگی دارد که چه شرایط و چه آفرهایی بعد از تمام شدن کار داوری پیش بیاید.”
احساسات یک ایرانی در دل بحران و غربت: قلبم برای مردمم میتپد
فغانی درباره احساس خود به عنوان یک ایرانی در دوران جنگ و حضور در آمریکا در حین برگزاری تورنمنت، گفت: “دقیقاً مصادف شده بود با همان هفت، هشت روز اول کلاسمان که همه با هم بودیم و نزدیک ۲۰۰ نفر و هر کدام از اینها با هر ملیتی که مرا میدیدند، از شرایط ایران سوال میکردند. ما خودمان دائم اخبار را پیگیری میکردیم و علاوه بر این، یکسریها میآمدند و عکسهای تخریبها در اسرائیل را نشان میدادند و میگفتند ایران هم خیلی خوب جواب داده و ابراز خرسندی میکردند که حداقل یک کشوری توانسته خیلی قوی عمل کند. ولی در نهایت همیشه با اضطراب و اینها بود که پیگیر احوال خانواده و دوستان و اتفاقاتی که برای مردم میافتد، بودیم و در نهایت هم بهترین خبر این بود که آتشبس شد و همه ابراز خرسندی میکردند که جنگ تمام شد و هیچکسی راضی نیست که در هیچ کجای دنیا جنگ شود.”
او در پاسخ به احساس دلتنگی و غربت پس از سالها دوری از ایران، اظهار داشت: “من زیاد احساسی نیستم و سعی میکنم نباشم، ضمن این که مثلاً ۷۰-۶۰ سال میخواهم عمر کنم و از این ۷۰-۶۰، دوسوم عمرم را هم در ایران بودم، درس خواندم، بزرگ شدم، در داوری پیشرفت کردم و بهترین اوقات را با دوستان و نزدیکان و اطرافیان و فوتبالیها و جامعه مردم در ایران داشتم. چهار، پنج سال هم هست به خاطر شرایط شخصی و خانوادگیمان مهاجرت کردیم به استرالیا. خدا را شکر اینجا هم شرایط خوب است و ایرانیهای زیادی را میبینیم و گاهی با هم جمع میشویم، درد و دل هم میکنند؛ خیلیها راضی هستند، خیلیها هم ناراضی هستند که چرا ایران را ترک کردند، از شرایط ایران ناراضی هستند که حق هم دارند. ولی در مجموع سعی میکنم واقعگرا باشم و همانطور که قبلاً به یک عده قول داده بودم که تا زمانی که داوری میکنم و تا زمانی که بخواهند، زیر پرچم ایران باشم، خوشحالم که به قولم عمل کردم و الان همه میدانند که چه شد که دیگر من در لیست ایران نیستم؛ میدانند که آنها نخواستند و من دوست داشتم شرایط داوریام را همانطور ادامه دهم. خدا را شکر اتفاقات خوبی برایم رقم خورده، ولی در نهایت باز در همین تورنمنتهایی که میرویم همه ریشه و کشور من را ایران میدانند، با اینکه میدانند که زیر پرچم استرالیا هستم.”
پیامهای مردم و آرزو برای ایران
فغانی در پایان درباره پیامهای دریافتی از مردم گفت: “اکثراً پیام میدهند و آن احساس خوشحالیشان را با من در میان میگذارند. یعنی آن اتفاقات را به دید مثبت نگاه میکنند که یک ایرانی آنجا بوده، رئیس جمهور آمریکا به او مدال داده و احساس افتخار و خوشحالی میکنند و شادیشان را با من تقسیم میکنند. یک عده هم میآیند و فحاشی و توهین میکنند که تکلیفشان معلوم است و از قدیم بودهاند. باز هم میگویم مثل همیشه قلبم برای مردم و برای کشورم میتپد و تا جایی که توانستم، برای سربلندی نام کشورم در جایگاه و رشتهای که خودم دارم فعالیت میکنم، تلاش کردم و همین الان هم دارم این کار را میکنم، ولی اینکه چطوری برداشت میکنند و چگونه نگاه میکنند، به خودشان برمیگردد. میخواهم باز هم تاکید کنم که جنگ را محکوم میکنیم، این عزیزانی که جانشان را از دست دادند، بیگناه جانشان را از دست دادند.”
در مورد وضعیت اقتصادی مردم ایران و استوری معروف خود درباره گرانی دلار، فغانی ابراز امیدواری کرد: “امیدوارم یک طوری شرایط را پیش ببرند که مثل کشورهای حاشیه خلیج فارس، مثل عربستان، قطر و امارات، یک مقدار شرایط زندگی مردم بهتر شود؛ الان در امارات افراد بسیار زیادی دارند کار میکنند، ولی شهروندان اماراتی از شرایط ویژهای برخوردارند، در قطر هم قطریها از شرایط ویژهای برخوردارند نسبت به بقیه که دارند آنجا کار میکنند و عربستان هم همینطور. من امیدوارم روزی برسد که ایرانیها در ایران، شرایط و رفاه نسبی داشته باشند و بتوانند یک لذت کوچکی از زندگیشان ببرند و همه اینها برمیگردد به سیاستهایی که مسئولان در نظر میگیرند و در تصمیماتشان مدنظر قرار میدهند. امیدوارم این تصمیمات در نهایت به نفع مردم شود و در ضمن هیچوقت شاهد جنگ دوبارهای در داخل کشورمان نباشیم.”
آوا رحمتی
من فارغالتحصیل رشته حقوق هستم و از دوران دانشگاه به مسائل اجتماعی و حقوقی علاقه داشتم. فعالیت حرفهای خودم را از سال ۱۳۹۷ با نوشتن مقالات تحلیلی در وبسایتهای خبری کوچک آغاز کردم. پس از کسب تجربه، به عنوان خبرنگار میدانی در حوزه مسائل اجتماعی با چندین روزنامه معتبر همکاری کردم و اکنون به عنوان دبیر بخش اجتماعی و گزارشهای تحقیقی در یک مجله خبری معتبر فعالیت میکنم. تلاش من این است که صدای افرادی باشم که کمتر شنیده میشوند و به بهبود شرایط جامعه کمک کنم.